NLPZ – czy tabletki przeciwbólowe wpędzą cię do grobu?

Tabletki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, określane wspólną nazwą NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) znajdziemy chyba w każdym polskim domu. Przynoszą banalnie proste rozwiązanie na prawie każdą dolegliwość, na czele z bólem głowy czy brzucha oraz objawami przeziębienia.

Niestety, chociaż są one dostępne bez recepty, mogą powodować niebezpieczne efekty uboczne. Ich popularność obrazuje też szerszy problem – czy rzeczywiście większości z nas zależy na leczeniu się, czy tylko na usunięciu nieprzyjemnych objawów choroby?

Zastosowanie NLPZ

Niesteroidowe leki przeciwzapalne to szeroka grupa związków chemicznych o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Do najpopularniejszych na polskim rynku NLPZ należą:

• kwas acetylosalicylowy -np. Aspiryna, Acard, Etopiryna
• ibuprofen – np. Ibuprom, leki na ból zatok (Acatar Zatoki itp.),
• diklofenak – np. Diclac, Voltaren.

Działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych polega na hamowaniu cyklooksygenazy proglandynowej (COX), tj. enzymu, odpowiedzialnego za syntezę prostaglandyn. Te ostatnie pełnią funkcję przekaźników pobudzających receptory bólowe oraz wywołujących rozwój reakcji zapalnej.

Oprócz tego NLZP zmniejszają też syntezę tromboksanów (Tx), które przeciwdziałają agregacji (zlepianiu się) płytek krwi. Właśnie dzięki temu leki z grupy NLPZ skutecznie zwalczają objawy bólowe, gorączkę i stany zapalne.

Czy tabletki przeciwbólowe szkodzą?

Jeżeli niesteroidowe leki przeciwzapalne tak bardzo ułatwiają życie, to co może być w nich złego?

Oczywiście chodzi o skutki uboczne. NLPZ mogą pomóc odpędzić ból głowy, ale to, do czego doprowadzają w dłuższej perspektywie, powinno od nich raczej odstraszać.

Z niewiedzy (oraz z lenistwa) ludzie coraz częściej nadużywają leków. Niebezpiecznie łatwo zadomowiła się w naszych głowach specyficzna mentalność: najlepszym rozwiązaniem na każdą chorobę i dolegliwość jest tabletka. Coś boli, coś dokucza? Idę do lekarza po tabletki. A może coś przeciwbólowego bez recepty? Tym lepiej, po co mam biegać do przychodni?

W rzeczywistości to tylko rozwiązanie niezbyt dobre, ale w zamian szybkie i wygodne. Typowe dla współczesnego świata, ze swoim szaleńczym tempem życia, szczęściem na pokaz i satysfakcją instant. A efektami ubocznymi wprowadzania do ciała syntetycznych substancji mało kto zawraca sobie głowę. Łatwo zapomnieć , że ból jest sygnałem problemów zdrowotnych. Tymczasem dzięki NLPZ szybko przestajemy szukać przyczyn dolegliwości, bo przecież możemy się ich szybko i zupełnie bezrefleksyjnie pozbyć.

Niestety najczęściej dopiero po latach lekkomyślnego faszerowania się tabletkami wychodzą na jaw przewlekłe problemy, wywołane przez środki farmakologiczne. A wówczas jest już ciężko to wszystko odkręcić.

Naturalne podejście

Naturopatia kieruje się pewną filozofią – według niej choroba to przede wszystkim sygnał, że w naszym codziennym życiu występuje jakaś nierównowaga. 

Przeziębienie to znak, że organizm jest osłabiony – może nie wytrzymuje nawału pracy i przydałby się odpoczynek? Podobnie ból głowy – może to „podpowiedź”, aby odejść od monitora i wyjść na świeże powietrze? Poważna kontuzja? Może zbyt intensywnie dałeś/aś sobie w kość na treningu? Z kolei skurcze i ból mięśni może oznaczać, że mięśnie są zbyt napięte i przydałby się relaks albo gimnastyka.

Efekty uboczne NLPZ

Działanie NLPZ nie jest pozbawione efektów ubocznych. Prostaglandyny pełnią szereg funkcji ochronnych, zwłaszcza wobec układu pokarmowego, a zmniejszenie ich wytwarzania ułatwia dostęp czynników szkodliwych do osłabionej błony śluzowej.

Z tego wynika szereg efektów ubocznych, jakie mogą powodować niesteroidowe leki przeciwzapalne:

• choroby układu pokarmowego – wynikające z podrażnienia błony śluzowej, którą chronić powinny prostaglandyny: przewlekłe stany zapalne, wrzody żołądka _[1], a w konsekwencji długotrwałego stosowania NLPZ również: krwawienia z dwunastnicy oraz upośledzenie funkcji nerek_[2]; kontrowersje budzi też stosowanie NLPZ po operacjach chirurgicznych na jelitach, gdyż mogą potencjalnie powodować zwiększoną przepuszczalność ścian jelit (nieszczelne jelita)_[3],
• objawy neurologiczne: bóle głowy, drżenie mięśni, stany depresyjne, zaburzenia świadomości;
• zwiększone ryzyko krwotoków (NLPZ obniżają krzepliwość krwi),
• reakcje alergiczne – NLPZ mogą uczulać, ale również nasilać reakcje na inne substancje, same nie będąc czynnikiem alergicznym_[4],
• choroby sercowo-naczyniowe: obciążenie serca, zwiększone ryzyko incydentów naczyniowych (zawału serca, udaru mózgu i in.)_[5]
• osłabienie układu odpornościowego – leki przeciwbólowe „wyręczają” nasz organizm w pozbyciu się stanu zapalnego; tymczasowo może wydawać się to korzystne, ale na dłuższą metę zaburza funkcje immunologiczne, przez co zwiększa się podatność na infekcje i inne choroby,
• działanie toksyczne – NLPZ są środkami chemicznymi, które są dla naszego organizmu toksyczne. Np. paracetamol zatruwa wątrobę, dlatego jeżeli jest stosowany zbyt często albo w zbyt dużych dawkach, powoli ją wyniszcza.

Szczególnie niebezpieczne efekty uboczne mogą wynikać z interakcji z innymi lekami oraz z „nakładania się” dawek określonych substancji. 

Zażywanie NLPZ powoduje niedobory witamin

Przy długotrwałym stosowaniu NLPZ obniżają również przyswajalność witaminy B9 (nazywana kwasem foliowym) oraz witaminy C.

Niedobory witaminy B9 mogą powodować szereg problemów zdrowotnych, gdyż odpowiada m. in. za procesy krwiotwórcze oraz wzrost i regenerację komórek.

Niski poziom witaminy B9 wiąże się też z podwyższeniem stężenia homocysteiny, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca, zawału czy wylewu. Podejrzewa się również, że braki witaminy B9 zwiększają ryzyko zachorowania na raka.

Suplementowanie folianów jest obowiązkowe w przypadku kobiet w ciąży (a wskazane również w okresie starania o dziecko), ponieważ deficyt tego składnika może spowodować nieodwracalne wady rozwoju układu nerwowego u płodu. 

Witaminy C raczej nie trzeba nikomu przedstawiać – to ona podtrzymuje naturalną odporność, wspomaga regenerację komórek i działa antyoksydacyjnie _[6,7].

Kiedy nie stosować NLPZ:

• u dzieci poniżej 12 roku życia,
• w przypadku przewlekłych chorób układu pokarmowego (choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna),
• przy zaburzeniach krzepliwości krwi (nie łączyć z lekami wpływającymi na krzepliwość krwi),
• przy zaburzeniach czynności nerek i wątroby,
• przy stosowaniu innych leków, zwłaszcza przeciwzakrzepowych i nasercowych (skonsultować z lekarzem); nie można łączyć kilku różnych leków z grupy NLPZ!

Czy naprawdę musisz brać tę tabletkę?

Chociaż NLPZ czasami wręcz ratują życie, to należy zażywać ich zbyt lekkomyślnie. Odpowiedzialność spoczywa głównie na nas samych, ponieważ większość leków z tej grupy jest dostępna bez recepty.

Potencjalnie najgroźniejsze jest regularne stosowanie takich preparatów. Dlatego nie sięgaj po tabletkę za każdym razem, gdy rozboli cię głowa albo brzuch. Spróbuj najpierw bardziej naturalnych, domowych sposobów leczenia, np.:

• uzupełnij płyny – ból głowy czy problemy trawienne często wynikają ze zwykłego odwodnienia;,
• wygrzej się – w stanach osłabienia nawet pół godziny relaksu pod ciepłą kołdrą z kubkiem gorącej herbaty w ręku wystarczy, aby znacznie poprawić nasze samopoczucie i nie dopuścić do przeziębienia,
• stosuj zioła – zamiast środków syntetycznych, możesz użyć naturalnych, roślinnych środków przeciwzapalnych. 
• wyjdź na spacer – świeże powietrze i odrobina ruchu pozwolą ci szybko odpędzić ból głowy, poprawią trawienie oraz pomogą się zrelaksować.

Oczywiście najlepszą metodą leczenia będzie… profilaktyka. 😉

Zalecenia przy stosowaniu NLPZ

Jeśli z jakiegoś powodu musisz przyjąć tabletkę NLPZ, pamiętaj o najważniejszych zasadach: 

• uważaj na interakcje z innymi lekami – trzeba wziąć pod uwagę wszystkie środki lecznicze, jakie stosujemy. Poza tym szczególnie niebezpieczne może być krzyżowanie ze sobą różnych NLPZ. 
• stosuj suplementy diety – najważniejsze jest uzupełnianie witamin, które są wypłukiwane z organizmu przy regularnych stosowaniu NLPZ: witaminę B9 – od 400 do 800 μg, witaminę B1 – 1000 μg oraz witaminę C – przynajmniej 1000 mg na dobę.
• zdrowo się odżywiaj – przy stosowaniu NLPZ błona śluzowa przewodu pokarmowego jest szczególnie narażona na szkodliwe czynniki, dlatego unikaj niezdrowych tłuszczów, nadmiaru cukru i wszelkiej żywności wysokoprzetworzonej, która może narażać na uszczerbek żołądek i jelita.