Choć u większości ludzi budzą tylko obrzydzenie, pijawki zaczynają wracać do łask także w medycynie konwencjonalnej. Lista korzyści zdrowotnych z hirudoterapii jest imponująco długa, ale skupimy się dzisiaj na głównym działaniu tego rodzaju leczenia – oczyszczaniu krwi, które w zaskakujący sposób przywraca siły i witalność.
Historia leczenia pijawkami
Używanie pijawek do celów leczniczych może wydawać się ekstrawagancką modą, ale w istocie to powrót do jednej z najstarszych metod uzdrawiania stosowanych przez naszych przodków. Tzw. hirudoterapia narodziła się jeszcze w czasach starożytnych i jest bogato poświadczona w źródłach, np. greckich (u Nikandra i Hipokratesa), w tekstach rzymskiego lekarza Galena czy słynnego Persa Awicenny.
Użycie pijawek było tak powszechne, że leczenie praktycznie każdej choroby rozpoczynano od upuszczenia pacjentowi odrobiny krwi przy ich pomocy.
Co może się dzisiaj wydać szokujące, to pijawki stosowano nie tylko do leczniczego oczyszczania skóry, ale nawet do zupełnie prozaicznych celów kosmetycznych. Wiadomo np., że rosyjska arystokracja zwykła przed wielkimi balami przykładać sobie po pijawce za obydwoje uszu! Miało to zapewniać twarzy zdrowy, naturalny rumieniec, a ciału siły do tańca aż do świtu.
Leczenie pijawkami zostało zmarginalizowane tak naprawdę dopiero w XIX wieku w obliczu rozkwitu nowych metod medycznych.
Współcześnie powraca się do tej metody. W wielu krajach hirudoterapia stanowi uznaną metodę leczenia, stosowaną i zalecaną przez lekarzy. Jest tak m.in. w USA, Niemczech, Rosji i Anglii.
Efekt leczniczy
Pijawka u większości ludzi wywołuje jedynie wstręt. W końcu wysysa krew niczym wampir, co kojarzy się z wykradaniem sił życiowych, a w dodatku jej wygląd też nie zachęca zbytnio do zawarcia bliższej znajomości. W języku mamy jeszcze dodatkowe, poza biologicznym, znaczenie – pijawką nazwiemy osobę chciwą i bogacącą się kosztem innych.
Oczywiście spotkania z pijawką (tak zwierzęcą jak i ludzką) w naturalnych warunkach zdecydowanie powinnio się unikać, ale pijawki lekarskie to już inny temat. Są one hodowane w sterylnych warunkach, z zachowaniem odpowiedniej higieny, specjalnie dla celów hirudoterapii – a więc leczenia z ich pomocą różnorodnych schorzeń.
Lista dolegliwości, na które pomaga taka terapia jest ogromna. Przede wszystkim pijawki korzystnie wpływają na układ krwionośny (używa się je przeciw miażdżycy, krwiakom, zakrzepom, żylakom, hemoroidom, nieprawidłowemu ciśnieniu krwi itd.) i przemianę materii (pomagają np. pozbyć się zanieczyszczeń skóry czy nadwagi).
Na czym polega ich zbawienny wpływ na krew?
Pijawkę przykłada się zawsze do biologicznie aktywnych punktów ciała. Są to podobne obszary do tych, które są uznawane za kluczowe punkty energetyczne w akupunkturze. Działanie pijawek polega na miejscowym rozrzedzeniu krwi, które zachodzi pod wpływem działania ich śliny – występuje w niej kombinacja wielu aktywnych biologicznie substancji.
Za osłabienie krzepliwości krwi odpowiada hirudyna. To dzięki temu białku, nie tylko w miejscu ukąszenia, ale i w całym układzie krwionośnym zmniejsza się lepkość krwi, dzięki czemu jej przepływ w całym organizmie ulega przyspieszeniu. Za tym idzie również większa dynamika układu limfatycznego. Ten sam mechanizm bardzo efektywnie pobudza też procesy przemiany materii oraz spalania tłuszczy.
Oprócz tego pijawki mają też korzystny wpływ na układ endokrynny – na swój sposób motywują go do pracy, dzięki czemu wyrównują się poziomy poszczególnych hormonów we krwi. A to jest szczególnie ważne np. w leczeniu „upartej” otyłości.
Co ciekawe, pijawki nie są wcale bezmyślnymi krwiopijcami. Mają wyostrzony smak i węch, w przedniej części swojego ciała posiadają też wiele receptorów dotykowych. Głodne pijawki bardzo szybko reagują na krew. Jeśli upuścimy do pojemnika z pijawkami parę kropel krwi, natychmiast zaczną one podążać w jej kierunku, szukając miejsca do przyssania się.
Te małe żyjątka mają też całkiem wyszukany gust. Pijawki, które stosuje się w celach medycznych są niezwykle wrażliwe na zapach skóry organizmów, których krew wyjątkowo im smakuje. Jeżeli do pojemnika z pijawkami wrzucić dwa korki, z których jeden był dotknięty przez człowieka, to wszystkie pijawki skierują się właśnie do tego, który pachnie ludzką skórą.
Z drugiej strony, ze względu na swoją wrażliwość węchową, pijawki nie lubią intensywnych zapachów i uciekają od substancji, które są ich źródłem. Dlatego też przez podjęciem się hirudoterapii nie powinno się korzystać z perfum i dezodorantów. Przed przyłożeniem pijawki w odpowiednie miejsce, lekarz dezynfekuje je spirytusem, lecz zaraz potem dokładnie je wyciera. W przeciwnym razie pijawka nie zechce ukąsić takiego miejsca na skórze.
Co jeszcze wchodzi w skład śliny pijawek?
Hirudyna rozrzedzająca krew to nie jedyny składnik wydzieliny. Można znaleźć w niej również:
- destabilazję o właściwościach antybakteryjnych i powodującą wzrost komórek nerwowych (!)
- triglicerydazę, która rozkłada nadmiar cholesterolu
- inhibitory o działaniu przeciwzapalnym
- neuroprzekaźniki : dopaminę i serotoninę, a więc tzw. „hormony szczęścia”
Wskazania – czyli kto powinien pomyśleć o terapii pijawkami?
Kurację pijawkami można stosować profilaktycznie, ale w niektórych przypadkach jest szczególnie polecana.
- miażdżyca
- choroby zakrzepowo-zatorowe
- astma oskrzelowa
- powikłania po zapaleniu płuc
- przebyte operacje chirurgiczne
- nadciśnienie
- nerwica, stany depresyjne
- przewlekły ból
- choroba zwyrodnieniowa stawów
W jednym z badań skupiono się na osobach cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów. Jak można przeczytać w wynikach:
„[…] hirudoterapia zmniejsza intensywność bólu w chorobie zwyrodnieniowej stawów z 8 do 3 (w skali od 0 do 10) oraz poprawia aktywność ruchową.” [1]
Dieta przy hirudoterapii
Chociaż głównym elementem kuracji jest stosowanie pijawek, to w czasie oczyszczania krwi według tej metody polecamy również oczyszczającą dietę. Dieta powinna obfitować w żywnością bogatą w witaminy i mikroelementy. Należy unikać produktów przetworzonych (wędzonek, konserw), ciężkostrawnych oraz maksymalnie ograniczyć w diecie cukier i mąkę.
Bardzo ważne jest picie dużej ilości płynów, przede wszystkim czystej wody, ponieważ hirudoterapia pobudza gospodarkę wodną organizmu. Dobrze sprawdza się też np. herbatka z pokrzywy, która ma oczyszczający wpływ na krew.
Hirudoterapia to bardzo dobry sposób na nadwagę czy cellulit, zwłaszcza w kombinacji z zabiegami kosmetycznymi takimi jak np. mezoterapia.
Nie powinno się korzystać z pijawek w krótkim czasie po obfitym posiłku, czyli przy zapełnionym układzie pokarmowym. W ogóle dobrze jest na dzień-dwa przed kuracją z pijawkami przejść na lekką dietę, aby oczyścić jelita.
Źródła (kliknij, aby rozwinąć)
[1] Andereya S., Stanzel S., Maus U. i wsp.: Assessment of leech therapy for knee osteoarthritis: a randomized study. Acta Orthop. 2008, Apr, 79 (2), 235-243.
R. Tarnowska, H. Car, Hirudoterapia – za i przeciw, Farm Pol, 2009, 65(5): 331-337
dostęp online: https://www.ptfarm.pl/pub/File/FP/5_2009/03%20%20hirudoterapia%20za%20i%20przeciw.pdf