Insulinooporność – zioło, które skutecznie obniża poziom cukru we krwi

Insulinooporność jest schorzeniem, w którym tkanki nie reagują prawidłowo na ważny hormon – insulinę. Nie tylko statystyki pokazują, jak częsty jest to problem – wystarczy rozejrzeć się po gronie bliskich osób, żeby znaleźć przynajmniej kilka, które już podjęły leczenie farmakologiczne. Pozostaje też spora grupa, u której problem dopiero się rozwija i pozostaje niewykryty.

Jakie są objawy insulinooporności?

Insulinooporność może rozwijać się latami, a objawy – często niespecyficzne – pojawiają się stopniowo. Najważniejsze sygnały to:

• odkładanie tłuszczu w okolicach talii (otyłość brzuszna)
• nadmierna senność po posiłku
• zmiany na skórze typu rogowacenia ciemnego (najczęściej pod pachami i na szyi)
• trudność z odchudzaniu (nawet pomimo diety i ćwiczeń)

Do tego dochodzą również inne objawy, często bagatelizowane lub mylone z innymi problemami zdrowotnymi:

• obniżenie nastroju
• ochota na słodycze (nawet od razu po obfitym posiłku)
• wzmożona potliwość
• uczucie zimna
• problemy z pamięcią i koncentracją
• bóle stawów

Przyczyny schorzenia

Najczęstszą przyczyną jest tzw. tłuszcz trzewny, czyli popularna “oponka” na brzuchu. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest to aktywna tkanka – wydziela różne substancje chemiczne. Uwalnia między innymi wolne kwasy tłuszczowe, które są wykorzystywane przez organizm jako źródło energii zamiast glukozy. Niewykorzystana glukoza krąży we krwi powodując ciągłe zwiększenie poziomu insuliny_[1]. 

Niestety stale wysoki poziom insuliny pogłębia otyłość, ponieważ hormon ten powoduje odkładanie się tłuszczu. Powstaje błędne koło.

Również antykoncepcja hormonalna może powodować insulinooporność. Jest to jedna z najczęstszych (poza czynnikami genetycznymi) przyczyna tego schorzenia u szczupłych kobiet. Przyjmowanie preparatów zawierających estrogen zmienia tolerancję glukozy i  powoduje zwiększenie poziomu insuliny we krwi_[2].

Inne częste przyczyny to niska aktywność fizyczna oraz nieprawidłowa dieta (np. zbyt obfite posiłki, zbyt wiele posiłków w ciągu dnia)

Co dzieje się wewnątrz organizmu?

Insulina to bardzo ważny hormon. Organizm wytwarza ją gdy zauważy podniesiony poziom cukru we krwi (np. po posiłku). Można powiedzieć, że jest kluczem, który otwiera drzwi do poszczególnych komórek ciała i wpuszcza do nich glukozę. Dzięki temu komórki są odżywione i mogą pracować. 

Z różnych przyczyn (wymienionych wcześniej) dochodzi do zaburzenia działania tego mechanizmu. 

Jeżeli glukoza nie zostanie wykorzystana (bo organizm skorzysta z kwasów tłuszczowych uwolnionych przez tłuszcz trzewny) to będzie dalej krążyła w krwiobiegu. Specjalny ośrodek w mózgu to zauważy i od razu zmobilizuje trzustkę do większej produkcji insuliny. Taka nadprodukcja jest bardzo niezdrowa i między innymi to właśnie ten mechanizm jest odpowiedzialny za charakterystyczną senność po posiłku.

Tłuszcz trzewny wytwarza również prozapalne czynniki, takie jak TNF-α, które powodują upośledzenie reakcji tkanek na insulinę. Sprawia, że mięśnie i wątroba przestają ją “zauważać”. Insulina nie może przez to prawidłowo pełnić swojej funkcji klucza wypuszczającego energię do komórki. Pojawia się zmęczenie.

Diagnoza

Po zauważeniu objawów insulinooporności trzeba koniecznie wykonać diagnostykę, która pozwoli ją potwierdzić lub wykluczyć. Podstawowym badaniem jest zmierzenie poziomu insuliny i glukozy na czczo. Wysoki poziom obu parametrów świadczy to o insulinooporności.

Jeżeli pomiary na czczo są niejednoznaczne, wykonuje się tzw krzywą glukozowo-insulinową, czyli doustny test obciążenia glukozą. Wyniki może zinterpretować lekarz lub dietetyk.

Leki i terapie ziołowe

Metformina

Insulinooporność i cukrzyca typu II to coraz częstsze schorzenia, więc naukowcy poszukują skutecznych i bezpiecznych metod ich leczenia. Obecnie stosowana metformina jest dość dobrze tolerowana, ale powoduje niedobory witamin z grupy B, zwłaszcza witaminy B12 _[3]. Nie jest też wskazana u osób z ostrą niewydolnością serca lub nerek, ponieważ może powodować śmiertelną kwasicę mleczanową _[4]. 

Tradycyjna medycyna wschodu od dawna wykorzystuje ashwagandhę (Witanię ospałą) do regulowania gospodarki glukozowo-insulinowej. Obserwacje kliniczne nie zaobserwowały działań niepożądanych jej przyjmowania _[5]. Skuteczność wyciągu etanolowego w stabilizowaniu poziomu glukozy jest porównywalna ze skutecznością metforminy _[6].

Działanie ashwagandhy

Przede wszystkim ashwagandha poprawia wrażliwość tkanek na insulinę _[7] – czyli działa bezpośrednio na przyczynę schorzenia. Jest to możliwe dzięki temu, że na poziomie molekularnym substancje aktywne ashwagandhy zmniejszają wytwarzanie czynnika TNF-α (prozapalny czynnik wytwarzany przez tłuszcz trzewny). Im mniej TNF-α, tym lepiej tkanki mogą reagować na pojawiającą się w krwi insulinę. 

Zauważono również, że ekstrakt z korzenia ashwagandhy przyspiesza tempo glikogenezy w wątrobie _[8]. Jest to proces magazynowania glukozy “na później” w bardziej złożonej formie. Zachodzi najczęściej po posiłku, kiedy nagle we krwi zaczynają krążyć duże ilości glukozy. 

Dzięki powyższym działaniom w licznych badaniach zaobserwowano, że doustne przyjmowanie indyjskiego żeń-szenia powoduje obniżenie poziomu glukozy we krwi _[9]. 

Czy ashwagandhę można łączyć z metforminą?

Nie ma oficjalnych badań na ten temat. Z doświadczenia wiemy jednak, że nie kolidują one ze sobą. Potwierdza to też praktyka dietetyczki Kamili Rólkiewicz, która wspominała o tym w [TYM] artykule. 

Ważne jest, żeby zachować 4 godziny odstępu między preparatami.

Badania pokazują, że obniżenie poziomu glukozy przez ashwagandhę jest porównywalne z działaniem leku hipoglikemizującego _[5,6], dlatego warto (zwłaszcza na początku) kontrolować poziom cukru, żeby nie dopuścić do zbytniego jego obniżenia.

Całościowe podejście do leczenia insulinooporności

Leczenie tego schorzenia jest bardzo ważne. Nie bez powodu mówi się, że insulinooporność jest chorobotwórcza. Prowadzi do powstawania innych chorób, takich jak nadciśnienie tętnicze, dna moczanowa, PCOS, zaburzenia miesiączkowania i płodności oraz stłuszczenie wątroby.

Trzeba działać holistycznie i pamiętać o dietoterapii pod okiem doświadczonego dietetyka oraz o aktywności fizycznej.