Gotu Kola – naturalny antybiotyk

Jak często chorujesz na przeziębienie lub grypę?

Łapanie infekcji częściej niż 2 razy do roku to sygnał, że układ odpornościowy ma pewne braki i potrzebuje wsparcia.

Coraz więcej osób poszukuje naturalnych metod radzenia sobie z przeziębieniem. Czasami po prostu miód z czosnkiem przestają dawać radę i trzeba poszukać czegoś innego. W ten sposób można natrafić na adaptogeny – zioła o wszechstronnym działaniu, holistycznie wzmacniające organizm.

Co do zasady każdy adaptogen wspomaga odporność. Ale Gotu Kola w tym zakresie nie ma sobie równych. Jest też jedynym adaptogenem, który można przyjmować w trakcie przeziębienia.

Jaki jest największy problem z syntetycznymi antybiotykami?

Nie da się ukryć – nasze społeczeństwo lubi mocną chemię.

Przez wiele lat lekarze chętnie wypisywali antybiotyki nawet przy lekkiej infekcji… a pacjenci równie chętnie je przyjmowali. Niestety nadal można się spotkać z taką praktyką.

Jest jednak pewien problem z syntetycznymi antybiotykami – bakterie szybko się na nie uodparniają. Doszło do tego, że zjawisko antybiotykooporności stało się głównym problemem na skalę globalną.   Dlatego poszukuje się bardziej naturalnej alternatywy i oczy świata medycznego skierowały się na rośliny o działaniu bakteriobójczym. 

Jedną z takich roślin jest właśnie gotu kola (Centella asiatica, wąkrotka azjatycka).

Również WHO (światowa organizacja zdrowia) podkreśla, że ważne jest uzupełnianie konwencjonalnych terapii tymi naturalnymi (ziołowymi)_[1].

Badacze zauważyli ważną przewagę roślinnych preparatów nad chemiczną oczyszczoną substancją: są one mieszaninami różnych związków, dzięki czemu mogą zapewniać szerszą aktywność niż syntetyczny antybiotyk_[2].

Często chodzi nawet o te nieistotne, zwykle pomijane składniki rośliny – mogą one pełnić funkcje pomocnicze, np. sprawiać że główna substancja aktywna działa mocniej. 

Inni badacze podkreślają, że substancje naturalne dużo rzadziej powodują uczulenia i skutki uboczne_[1]. Jest też mniejsze ryzyko, że bakterie się na nie uodpornią_[3]. 

Gotu kola jako naturalny antybiotyk – skuteczność

W niektórych częściach świata dostęp do syntetycznych leków jest mocno utrudniony. Lekarze i pacjenci muszą sobie radzić tym, co mają dostępne pod ręką – czyli lokalnymi ziołami. 

Tak jest między innymi w Kisii – afrykańskiej miejscowości leżącej na zachodzie Kenii. Częstym problemem są tam infekcje bakteryjne, z którymi lekarze radzą sobie stosując liście gotu koli. 

Naukowcy postanowili sprawdzić, czy to naprawdę działa. 

Przeprowadzono badanie w którym sprawdzono aktywność ekstraktu z gotu koli na różne rodzaje bakterii_[1]. Były to:

• Salmonella typhi – wywołująca dur brzuszny ; coraz częstsza “pamiątka” z egzotycznych wakacji_[4]
• Escherichia coli – występująca naturalnie w przewodzie pokarmowym człowieka ; niektóre szczepy mogą powodować ciężkie w przebiegu infekcje_[5]
• Shigella sonnei – wywołująca czerwonkę (krwawą biegunkę)_[6]
• Bacillus subtilis – bakteria bezpieczna dla osób zdrowych, ale wytwarzane przez nią enzymy mogą być szkodliwe dla alergików
• Staphylococcus aureus – czyli gronkowiec złocisty

Powyższe bakterie wyhodowano na szalkach laboratoryjnych. Następnie zadziałano na nie ekstraktem z gotu koli i obserwowano, co się stanie.

Okazało się, że ekstrakt hamował rozwój wszystkich badanych bakterii.

Jest to możliwe dzięki temu, że liście gotu koli zawierają związki bakteriobójcze. Nazywa się je fitoantycypinami – działają na szerokie spektrum bakterii oraz niektórych grzybów. Zalicza się do nich przede wszystkim flawonoidy i garbniki.

Skąd wzięły się w roślinie?

Trzeba pamiętać, że nie tylko ludzie i zwierzęta są narażeni na infekcje bakteryjne. Przerwany liść jest dla rośliny odpowiednikiem naszej krwawiącej rany. Roślina musi być więc wyposażona w “podręczną apteczkę” – czyli związki, które rozprawią się z patogenami do czasu zasklepienia “rany”. 

Na przestrzeni wieków ludzie nauczyli się, że również mogą korzystać z tych substancji na własny użytek. Okazuje się więc, że afrykańscy lekarze słusznie stosują gotu kolę do leczenia objawów związanych z infekcjami bakteryjnymi (zarówno wewnętrznymi jak i nadkażeniem ran).

Rodzaj roztworu ma znaczenie

Podczas wspomnianego badania zauważono, że ekstrakt alkoholowy wykazywał dużo lepsze działanie niż wodny.

Dzieje się tak dlatego, że nie wszystkie substancje przechodzą do wody. Najczęściej jest tak, że niektóre składniki bardziej “lubią” wodę, a inne alkohol. Dlatego zielarze na podstawie doświadczenia i nauki uważają, że w przypadku roślin adaptogennych najlepsze działanie wykazują ekstrakty wodno-alkoholowe. 

Po prostu dzięki takiej ekstrakcji zawierają cały przekrój bioaktywnych cząsteczek. 

Trudny przeciwnik – bakteria Clostridium

Niestety czasami zdarza się, że lecząc jedną chorobę… można doprowadzić do rozwinięcia innej. 

Dzieje się tak na przykład podczas przyjmowania antybiotyku o szerokim spektrum działania (czyli zabijającym wiele gatunków bakterii). Wprawdzie dochodzi do pozbycia się bakterii, która wywołała konkretną infekcję, ale zamiast pełni zdrowia można otrzymać… wysoką gorączkę, biegunkę i ból brzucha.

Przyczyną jest bakteria Clostridium difficile, która u niektórych osób występuje jako normalny element flory bakteryjnej jelit.

Jest bardzo odporna na różnego rodzaju antybiotyki. I gdy wszystkie bakterie (również te “dobre”) zostaną wybite przez antybiotyk, Clostridium nabiera wiatru w żagle i namnaża się w niesamowitym tempie. 

W ciężkim przebiegu życie pacjenta jest poważnie zagrożone. Problem jest dość powszechny w środowiskach szpitalnych, dlatego poszukuje się alternatywnych metod radzenia sobie z tą bakterią.

Gotu kola wśród różnych składników aktywnych zawiera kwas azjatycki. Naukowcy zauważyli, że zabija on bakterie clostridium_[7]. Robi to na dwa sposoby:

1. ogranicza ruchliwość bakterii – gdy nie mogą się rozprzestrzeniać, to w pewnym momencie po prostu skończy im się pokarm
2. niszczy błonę komórkową bakterii – komórka się rozpada. Wypływa z niej materiał genetyczny i niezbędne do funkcjonowania enzymy

Kwas azjatycki działa bardzo szybko – zniszczenia bakterii można zauważyć już po 30 minutach (w warunkach in-vitro).

Biofilm – tajna broń bakterii 

Bakterie z ludzkiego punktu widzenia mogą się wydawać bardzo prymitywnymi organizmami. Jednak w kwestii wymyślania technik obronnych potrafią być naprawdę przebiegłe.

Aby bronić się przed wpływem antybiotyków, nauczyły się wytwarzać tzw. biofilm, który zwiększa odporność na antybiotyki aż tysiąc-krotnie_[8].

Czym właściwie jest biofilm? Można powiedzieć, że grupą wsparcia i tarczą ochronną jednocześnie.

Komórki bakteryjne łączą się ze sobą i zaczynają wydzielać na zewnątrz substancję bogatą w białko, tłuszcz i cukier. Nie tylko stanowi ona barierę ochronną, ale też umożliwia im wymianę składników odżywczych (“bogate” komórki karmią “biedne”). 

Jak pokonać biofilm?

Niestety większość syntetycznych antybiotyków nie radzi sobie z zabijaniem bakterii, które są otoczone taką tarczą. To znaczy – mogłyby sobie poradzić, ale antybiotyku trzeba by użyć tak dużo, że dla człowieka byłby mocno szkodliwy (wręcz śmiertelnie).

Naukowcy pokładali więc nadzieję w roślinach, ale… Okazało się, że one również nie są w stanie pokonać biofilmu.

Już mieli się poddać, gdy okazało się, że niektóre zioła (m.in. gotu kola) wprawdzie nie są w stanie zniszczyć biofilmu, ale zwiększają aktywność antybiotyków. Dzięki temu antybiotyki są w stanie przez przeniknąć przez biofilm i zniszczyć bakterie_[9].

Piękny przykład połączenia tradycyjnego zielarstwa i współczesnej farmacji. 

Również inni naukowcy zauważyli, że pacjenci mogą z powodzeniem przyjmować kurację składającą się zarówno z kwasu azjatyckiego (składnik gotu koli) jak i innych antybiotyków_[10]. 

Aktywność przeciwwirusowa

Bakterie to nie jedyne drobnoustroje, które powodują infekcje u ludzi – ważną grupę stanowią też wirusy.

Między innymi herpeswirusy. Są szeroko rozpowszechnione, ponieważ u ludzi zdrowych zakażenie często przebiega bezobjawowo, lub pojawiają się jedynie lekkie, niespecyficzne objawy (np. katar). Osoby te, nie wiedząc że są zarażone, rozprzestrzeniają go dalej.

Alfa-herpeswirus powoduje m.in. opryszczkę wargową, ospę wietrzną i półpaśca. Infekcje te są poważnym zagrożeniem życia w przypadku noworodków oraz osób chorujących na HIV lub AIDS.

Na szczęście gotu kola wykazuje też właściwością przeciwwirusową_[11]. Badacze odkryli to poszukując nowych sposobów leczenia alfa- herpeswirusa. 

Przede wszystkim działa profilaktycznie – po prostu utrudnia wirusom przyczepienie się do komórki gospodarza. Wykazuje też zdolność wirusobójczą. 

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

Działanie antyoksydacyjne ma istotne znaczenie w przypadku infekcji (zarówno przeziębień jak i infekcji ran). Za tę właściwość odpowiada przede wszystkim zawarty w gotu koli kwas azjatycki_[12].

Infekcje – zwłaszcza wirusowe – powodują stres oksydacyjny. Oznacza to, że powstaje wiele wolnych rodników, które prowadzą do uszkodzeń komórek organizmu. Występujące w gotu koli antyoksydanty – takie jak saponiny, flawonoidy i kwas fenolowy_[13] – wyłapują wolne rodniki chroniąc tym samym nasz organizm.

Badania pokazują, że gotu kola obniża też poziom prozapalnych czynników, takich jak TNF-alfa_[14]. Lekki stan zapalny jest pożądany w trakcie choroby, ponieważ ułatwia działanie układowi odpornościowemu. Ale za mocny powoduje nasilenie nieprzyjemnych objawów, dlatego dobrze jest trzymać go w ryzach.

Kiedy sięgnąć po gotu kolę?

Wyobraź sobie cieknący katar, gorączkę, ból gardła i kaszel… Takie typowe przeziębienie.

Potrafisz z całą pewnością rozróżnić, czy to infekcja wirusowa czy bakteryjna? 

Można oczywiście posiłkować się różnymi wskazówkami, np. gęsty, zielony katar zwykle będzie świadczył o infekcji bakteryjnej, zwłaszcza jeśli jednocześnie pojawi się wysoka gorączka. Nie jest to jednak regułą. 

Większość zwykłych przeziębień (tych lżejszych) to infekcja wirusowa, ale może ona płynnie przejść w bakteryjną. 

Dlaczego się tak dzieje?

Po pierwsze układ odpornościowy jest “zajęty” zwalczaniem innej choroby i może nie wyłapać na czas innych patogenów. W dodatku wydzielina zalegająca w drogach oddechowych to dla bakterii wymarzone środowisko do życia – szybko mogą przejąć stery i zacząć odpowiadać za coraz gorsze samopoczucie.

Właśnie dlatego gotu kola jest tak przydatna – niezależnie od tego, z czym akurat mierzy się układ odpornościowy, jej składniki będą dobrym wsparciem w tej walce. 

Profilaktycznie i leczniczo

Gotu Kola nie jest magicznym specyfikiem, który sprawi, że nigdy nie będziesz chorować – tutaj cudów nie ma. 

Jednak doświadczenie pokazuje, że profilaktyczne stosowanie tego zioła w okresie jesienno-zimowym znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania.

Po gotu kolę warto sięgnąć też przy pierwszych objawach przeziębienia. W połączeniu z odpowiednio dobranym zestawem witamin, minerałów i domowych sposobów naprawdę szybko pozwala zapomnieć o infekcji.

Gotu kola – dawkowanie

W trakcie przeziębienia należy przyjmować około 1500mg ekstraktu dziennie (wg wskazań producenta).

Pierwsza dawka na czczo, przynajmniej pół godziny przed posiłkiem. 

Poza tym trzeba pamiętać o wspieraniu naturalnej odporności organizmu, m.in. witaminą C, witaminą D, cynkiem itd.